İsviçre’deki Jeotermal Kaynak Türleri Üzerine
Flag thrower, Switzerland (source: flckr/ Jessica Gardner, creative commons)
Eren Günüç
22 Eki 2017
Bu ilginç paylaşımda, İsviçre'deki jeotermal kaynaklara genel bir bakış sunulmuştur.
Jeotermal enerji çok ilginç bir enerji kaynağıdır, çünkü dış koşullara ( hava durumu vb.) bağlı değildir, nispeten “temiz” ve bitmez tükenmezdir. İsviçreli medya kuruluşu RTS’nin açıklayıcı bir bölümünde, İsviçre bağlamında jeotermal enerji kaynaklarının ilginç bir tanımı verilmektedir. Esasen, İsviçre’de bulunan jeotermal kaynaklar aşağıdaki gibi tanımlanabilir.
1. Sığ Jeotermal Enerji (30 ila 400 metre)
Zeminin yüzeyinden birkaç metre aşağıda, Dünya sıcaklığı yıl boyunca sabittir. İsviçre’de en yaygın olan bu bireysel jeotermal enerji, genellikle 120-150 metre derinlikte bir (veya daha fazla) dikey prob kullanarak yeraltından enerji çekmektedir. Bu derinlikte toprak sıcaklığı 12 ° – 15 ° C arasındadır.
Kimyasal Sıvı, U şeklindeki bir tüpe enjekte edilir. Alt tabakanın ısısıyla ısınır ve daha sonra yüzeye çıkar. Geri kazanılan ısı yeterli değildir ve radyatör veya yerden ısıtma sağlamak için bir ısı pompası ile yükseltilmelidir. Yaz aylarında, bu düşük sıcaklık, bir evin serinletilmesi için de kullanılabilir.
2. Derin Jeotermal Enerji (400 metre derinlikten sonra)
İsviçre Yaylası’nda, 1 ila 4 kilometre derinliğindeki su sıcaklığı 40 ° ila 130 ° C arasında bulunur. Hidrotermal formdaki üretim, bu enerjiyi geri kazandırma tekniklerinden biridir.
Bir pompa, “üretim” adlı bir sondaj kuyusu kullanarak topraktaki suyu kurtarır. Bir ısı eşanjörü aracılığıyla bu suyun ısıl enerjisi alınır ve uzaktaki bir ısıtma ağına göderili ve başka bir sıvıda enjekte edilir. Sıcaklık yeterince yüksek değilse, bir ısı pompası yardımıyla arttırılabilir. Jeotermal akışkanın sıcaklığı yeterli ise, elektrik üretilebilir. Üretim kuyusundan çıkan su yer altında yeniden enjekte edilir.
2. Çok Derin Jeotermal Enerji (4.000’den 6.000 metreye kadar)
4.000 ila 6.000 metre arasında, kaya sıcaklığı 200° C‘ye ulaşıyor. Bu enerjinin kullanılması elektrik ve ısıtma imkânı sağlar.
Bu kayaya ulaşmak için sondaj yapılır. Ardından, bu kayanın geçirgenliğini arttırmak için uyarıcı su ile yüksek basınç altında çatlatma gerçekleştirilir. Bu fizzürlere ikinci bir sondaj deliğinden su enjekte edilir, su kaya ile temas ettirilerek ısıtılır ve sonra yüzeye pompalanır. Isı eşanjörü yardımıyla termal enerji ısınır ve basınçlı bir sıvı haline dönüşür. Bir turbogeneratör ile elektrik üretir. Artık ısı uzak bir ısıtma ağına enjekte edilir. Pompalanan su soğutulduktan sonra toprağa geri gönderilir.
Bu SGS teknolojisi (uyarılmış jeotermal sistemler veya EGS adı verilen sistem) İsviçre için umut vaat ediyor ancak kayaların derinde çatlatılmasından ötürü depremlere neden olacağından şüphe edilmekte. Bu tür bir deprem, 2007’de Basel’deki önemli bir projenin sona ermesine yol açmıştı.
Kaynak: RTS – Discovery, Switzerland, AFPG, ThinkGeoEnergy aracılığıyla
